Küçükbaş Hayvancılık Koyun Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır? Devletin Desteği

Koyun ve keçi yetiştiriciliği ülkemizde yaygın olarak yapılan hayvancılık faaliyetleri arasında yer almaktadır. Siz de küçükbaş hayvancılık yapmak istiyorum diyorsanız öncelikle bir koyun yetiştiriciliği projesi hazırlamanız gerekiyor. Yatırım gerektiren bir iş olduğundan dolayı, yatırım maliyetinin boşa gitmemesi adına kursa katılarak öncesinde bilgi alabilirsiniz. Forum sitelerinden ya da kitaplardan da koyun yetiştiriciliği hakkında bilgi edinebilirsiniz. Enstantif koyun yetiştiriciliği de yapabilirsiniz.

Koyun veya keçi yetiştiriciliği yaparak para kazanmak isteyen vatandaşlarımıza ithafen bu yazıyı hazırladık. 100 bin lira sermayesi olup, 50 kuzulu koyunla bu işe girmeye çalışanlar, hayvan bakmaktan hiç anlamamasına rağmen keçi beslemek isteyenler, köye dönüş yaparak 10 kuzulu koyun alarak süt sağmak, peynir ve yoğurt yaparak satmak ve bu sayede evini geçindirmek isteyen sayın girişimcilerimiz, bu içeriğimiz de;

• Koyun çiftliği nasıl kurulur?
• Koyun yetiştiriciliği nasıl yapılır?
• Maliyeti ne kadardır?
• Besicilik hakkında önemli bilgiler?
• Karlı bir iş midir?
• Bu iş nasıl olmalı ?
• Fizibilite araştırması yer almaktadır.

Koyun Çiftliği Nasıl Kurulur?

Küçükbaş hayvan çiftliği kurarken iyi bir araştırma yapılmalı ve bu araştırma dahilinde projenin hedefleri belirlenmelidir. Köye dönüş yapan veya çiftlik kuran çiftçimiz bu işi hobi olarak yapıp yapmadığı önemli olduğu gibi, ne kadar para kazanmak istediğini de en önemli unsurdur. Çiftlik kurma aşamaları; Projenin hazırlanması, pazar araştırması, sermayenin bulunması, çiftliğin inşası, hayvanların tespiti ve satın alınması olarak sıralanabilir.

Koyun projesi hazırlama: Keçi veya koyun yetiştiriciliğinde herhangi bir hedef belirlemeden yola çıkmak hüsrana yol açabilir. Bu sebeple çiftçimizin kafasında iyi bir proje yer almalıdır. Örneğin 50 koyun satın alarak, bu koyunları yaz aylarında belirlenen otlakta otlatmak, yaz aylarında temin edilen yemler ile kış boyunca bakmak, kurban bayramında belirli sayıda hayvanı satmak, 2 yıl sonunda şu sayıda hayvana sahip olmak hedeflenebilir.

Çiftlik kurulacağı bölgenin seçimi: Eğer köyünüz, mahalleniz veya semtiniz küçükbaş hayvan yetiştiriciliği için müsait bir bölge ise, iklim, otlak ve arazi koşulları izin veriyorsa bu bölge seçilebilir. Kuracağınız çiftliğin arazisi size ait ise bir adım önde başlarsınız. Hatta daha önceden inşa edilmiş hazır bir dam, ahır veya ağılınız var ise masrafları oldukça azaltabilirsiniz. Eğer araziniz veya ahırınız yoksa, en uygun bölgede bir arazi kiralayarak, kira sözleşmesi yapabilir ve uzun vadeli olarak değerlendirebilirsiniz. Çiftlik binası ile birlikte yemlerin depolanacağı alan, (yem deyip geçmeyin, örneğin balya stoğu yapmak isterseniz büyük bir alana ihtiyacınız var) çoban barınağı, kuzuların barınacağı alan hesaplanmalıdır. Hayvanların yaz aylarında çiftlikten çıkarak otlağa, meraya veya araziye ulaşımını da düşünmeli, çevrede aynı işi yapan çiftçiler ve üreticilerden örnek alarak istişare etmelisiniz. Arazide ki ot durumu, bu otlarla hayvanların doyurulup, doyurulmayacağı, sanayi bölgelerine ve meskun mahallere uzaklığı da önem arz etmektedir.

Koyun Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?

Koyun veya keçi yetiştiren çiftçilerimiz bu hususta en doğru bilgiyi ve desteği bağlı bulundukları Tarım ve Orman Müdürlüklerinden alabilirler. En doğru yemin seçimi, hayvanların küpe kayıtları, veteriner hizmetleri, yemleme usulü ve küçükbaş hayvancılıkta ihtiyaç duyulan en doğru bilgileri Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan öğrenebilirler.

Bakanlığın sitesinde Ağıl inşası, melezleme, yetiştirme sistemi, damızlık koyun seçimi, sürünün hazırlanması, çiftlikte gerekenler, koç seçimi, koyunların sağılması, sürünün ayıklanması, yün kırkma, hayvanların beslenmesi, anaç koyunların koçların ve kuzuların beslenmesi, zehirlenmeler, yaz aylarında ki beslenme usulleri, hayvan aşıları, hastalıkları önleme yöntemleri mevcuttur. Bu konuda hazırlanan PDF Dokümanını incelemelisiniz.

Küçükbaş Hayvancılığın Maliyeti Ne Kadardır?

Maliyet hesaplaması çiftçinin tercihine bağlı bir durum olduğu kesindir. Satın alınacak keçi ve koyun sayısı, 2-3 sene sonra kaç adet hayvana bakılacağı önemlidir.

Binanın inşaatında prefabrikasyon malzemeler son yıllarda sıkça kullanılmaktadır. Prefabrik küçükbaş hayvan çiftliklerinin inşası kolay, kışa ve soğuğa karşı dayanıklı, portatif olarak taşınabilir olması nedeniyle tercih sebebi olmaktadırlar. Profesyonel olarak prefabrik veya çelik malzemeden hazır koyun çiftliği kurulumu yapan firmalar mevcuttur. Sahibinden sitesinde kullanılmış çiftlik olabilecek eski yapılar mevcuttur. Bu yapılar satın alınarak çiftliğe dönüştürülebilir.

Eski yemekhane konteynırları, inşaatlarda kullanılan büyük prefabrikler, eski prefabrik evler uygun fiyata satın alınarak çiftliğe dönüştürülebilir. Koyun çiftliği inşası için çok fazla seçenek bulabilirsiniz. Yine çoban barınağı için betonarme bir bina inşa etmek yerine çelik konsültasyon evleri tercih edebilirsiniz.

Galvanizli saç malzemeden üretilmiş prefabrike yapılarda çiftlik için iyi bir tercihtir. Temizliği, ara bölümlere ayrılması, taşınması ve satışı betonarme yapılara göre daha uygundur. Resimde görüntülenen şekilde bir çiftlik ortalama 100 bin liraya mal olmaktadır. Tabi bu yapının ısı yalıtımı, havalandırması, su ve gider hatları, elektrik tesisatı ve bu malzemelerin kaliteleri konusunda firmalar ile görüşebilir, uygun veya pahalı fiyat tercih edebilirsiniz. Malum, ne kadar para o kadar işçilik prensibiyle cebinizde ki sermayeye göre çiftliğinizi inşa ettirebilirsiniz.

• Eğer arsanız var ise, arsa maliyeti gerekmeyecektir.
• Daha önceden hazır bir ağılınız var ise, 100 bin lira ahır masrafını düşün. Eğer sermayeniz çoksa, 100 başlık koyun keçi ağılı inşa ettirerek, sürü yöneticisi kulubesinden depolara kadar iyi bir yatırım ile profesyonel bir çiftlik kurdurabilirsiniz.
• Kuzulu koyun fiyatları ortalama 1.000 TL. civarındadır. 50 gebe damızlık koyun için 50 bin liraya yakın sermaye gereklidir. İnternetten kuzulu koyun fiyatlarını inceleyebilirsiniz.
• Kışlık yem ihtiyacı için 100 koyun veya keçi besleyen bir çiftçinin en az 50 bin liraya yakın kenarda sermayesi olması tavsiye edilmektedir. Hiç parası olmadan bu işe başlayanların kışlık yem ihtiyacını düşünmesi ve buna göre maliyet hesabı yapması önerilir.

ORTALAMA HESAP;

Çiftlik inşası : 100 bin lira,
Koyun-keçi alımı : 100 bin lira,
Yem giderleri : 50 bin lira,
Diğer harcamalar : 20 bin lira 

Hayvan ayırma çitleri, çoban barınağı giderleri, yemlikler, suluklar, yem hazırlama makineleri, otlak ve arazi kiralanması gibi giderler de unutulmamalıdır.

gibi bir maliyet hesabı ortaya koyduğumuzda, 100 adet kuzulu koyunla küçükbaş hayvancılık yapmak isteyen çiftçinin cebinde en az 300 bin liraya yakın para bulunmalıdır. Ayrıca ilk 1 yıl boyunca çiftçinin bu hayvanlardan para kazanmayacağı da düşünüldüğünde, çiftçinin 1 yıl boyunca ailesinin geçimini sağlayacak kadar kenarda parasının bulunması gerekir.

Koyun Çiftlikleri Nasıl Olmalıdır?

• İnşa edilecek bölgenin mevsim şartlarına uygun olması gerekir.
• Bina büyüklüğü koyun, keçi, kuzu ve tekelerin barınacağı kadar büyük inşa edilmelidir.
• Gebe koyun ve keçiler için 2 buçuk m. kare büyüklüğünde inşa edilen yapılar erkek hayvanlar için yarım metre kare, koçlar için 1 buçuk metre kare üzerinden hesaplanmalıdır. Her koyun için 1 metre kare alan hesaplanmalı, kuzular içinse 3 kuzu bir metre karelik alan olarak değerlendirilmelidir.
• Hayvanlar için ayrılacak açık alan hayvan başına en az 2 metre kare olması tavsiye edilir. Ancak açık alanın büyük olması hayvan sağlığı açısından faydalıdır.
• Çiftliğin inşasında U düzeni en çok tercih edilen seçenektir. Koçlar, koyunlar, kuzular için ayrı ayrı bölmeler mevcut olmalıdır. Ayrıca çiftlikte doğum locası, yemlik, yün kırma bölümü ve hasta hayvanların tedavisi için ayrılan bir bölüm olmalıdır.
• Ahırın inşasında profesyonel bir firmadan kapı ve pencere boyutları, havalandırma sistemleri, hayvan başına ayrılacak alanların inşası konusunda destek alınmalı, eğer danışmanlık firmalarına başvurulacak durum yok ise, daha önce bu işi yapan profesyonellerin deneyimlerinden yararlanmanız öngörülür.
• Çiftliğin tabanında ızgarı listem veya toprak zemin tercih edilir. Zemine yeterli seviyede sap veya saman yayılmaktadır. Yeni koyun çiftliklerinde kullanılan ızgaralı sistem topraktan 50 veya 60 cm. yukarıya inşa edilir ve bu alanda gübrenin saklanması sağlanır. Ayrıca bu sistem hayvan hastalıklarının önlenmesine önemli ölçüde katkı sağlamaktadır. Bunun haricinde temizliği toprak zemine göre çok daha kolaydır.
• Çiftlikte hayvanlar için yeterli sayıda yemlik, yalak ve suluklar bulunmalıdır. Hayvan başına yemlikler ölçülerek inşa edilmelidir.
• Çiftlikte yeni doğan kuzu veya tekeler için ayrılan alanın biraz daha sıcak olması tercih edilir. Bu bölümde ekstra ısıtma malzemeleri kullanılır. Ya da bu bölüm ahırın en sıcak güneş görebilen bölgesine yapılır.
• Çiftlik sahibinin yem taşıma, getirme götürme işleri için küçük bir pikabının olması önerilir.
• Çiftlik bahçesine hayvan ayrıma işlemleri için küçük çitlerin kurulması gerekir.

Hayvan Seçimi Nasıl Yapılır?

Koyun çiftliklerinde Türkiye’de ki kamu kurumlarının destekleme verdiği, mevsim şartlarına en uygun hayvan cinsi seçilmelidir. Et ve süt oranı yüksek olduğu için yurt dışında veya başka illerde bakılan hayvanların seçimi, mevsim şartlarına uygun olmaması durumunda zarar ettirebilir. Hayvanlar mevsime uyum sağlayarak istenen verimi vermeyebilir. Bu sebeple koyun veya keçi cinsi seçimi konusunda bağlı bulunduğunuz Gıda Tarım ve Hayvancılık İl İlçe Müdürlüklerine başvurmanızı önemle tavsiye ederiz.

Et ve Süt Kurumunca belirlenen yerli etçi koyun ırkları şunlardır;

Karacabey merinos, Bafra,  Dorper, Ortadoğu Merinosu,  Shrophire, Corradale, Asaf,Targhee,  Suffolk, Alman siyah baş et koyunu, Menemen, Colubia koyunlarıdır.

Keçi ırkları ise şunlardır;

Kıl (Kara Keçisi), Norduz, Kilis,  Damaskus (Şam Keçisi), Honamlı, Ankara (Tiftik Keçisi) Türk Saanen,  Malta Maltız),  Etçi Boer keçileridir.

Satın alınacak hayvanların Bakanlığın Koyun Keçi Bilgi Sistemine kayıtlı olmaları önerilir.

Koç seçiminde döl verimine sahip olan sağlıklı koçlar seçilmelidir.  25 koyun başına 1 koç yeterlidir.

• Koyunların alımında ilk kuzularına gebe olmaları veya bundan önce en fazla 1 kez kuzulamış olmaları gerekir.
• Satın alınacak hayvanların genç olması sürü sağlığı açısından önemlidir.
• Hayvanlar kamu kuruluşu olan TİGEM‘den temin edilebilir.
• Köylerden veya tanıdıktan satın alınacak olan hayvanların sağlık kontrollerinin yapılması gerekir.

Koyun ve Keçilerin Beslenmesi Nasıl Yapılmalıdır?

Hayvanlar yaz aylarında çiftliğe yakın olan otlak ve meralarda otlaması en sağlıklı olanıdır. Hayvanlar sabah otlağa salınmadan önce yemlenmeli ve akşam otlak dönüşünde mutlaka yem verilmelidir. Verilecek yemin gramajı ve miktarı otlağın durumuna ve hayvanın aç olup olmamasına göre değişkenlik gösterir.

Kış aylarında hayvanlar otlağa salınamayacağından dolayı her hayvan başına 400 gram civarından yem verilmelidir. Kuzulayacak olan koyunlar için bu dönemde yem fazlalaştırılır. Koç katım dönemininden belirli bir süre önce hayvanlar besiye çekilir. Günlük ortalama olarak koyunlar 6 ile 7 kilo esnafkredi.net arasında kuru yem tüketmelidir. Eğer meranızda ki otlar yetersizse, hayvanlarda kilo azalması görülürse bu oran GTHM Ziraat Mühendislerine danışılarak belirli oranlarda attırılıp azaltılabilir. En ideal mera otunun yonca olduğu ve 50 koyun için 30 dönüm meranın yeterli olduğu söylenir.

Kuzulayacak olan koyunlar, kuzulamaya son 1 ay kala kesif yemi ilaveli olarak beslenmelidir. Eğer koyun ve keçiler kamu arazilerinde otluyorsa, otlaklar bölümlere ayrılır ve her otlak dönüşümlü olarak kullanılır. Aynı otlağın üst üste kullanılması durumunda merada ot kalmayacağı için hayvan ahıra aç dönebilir.

Yeni doğan kuzular ana koyunların yanında 2 buçuk ay süresince beslenmeye tabi tutulmalıdır. 2 buçuk ay süreden sonra kuzularda kuzu yemleri ile beslenmeye devam etmelidir.

Koçlar ise en kaliteli kaba yemler ile beslenmeli ve çiftleşme dönemlerine yakın kesif yemi ile beslenme sağlanmalıdır.

Küçükbaş hayvan çiftliğinin kurulduğu bölgenin mevsimleri ve meralarda otlatmanın başladığı dönemler tespit edilerek kış aylarında verilmesi gereken yem stoğu hesaplanmalıdır. Hayvanların birkaç gün boyunca aç bırakılması önemli sorunlar doğurabilir.

Küçükbaş Hayvan Sağlığı

Hayvanlar satın alınmadan önce ve belirli periyotlarda veteriner kontrolünden geçirilmeli ve her ay düzenli aşıları yaptırılmalıdır. Veteriner hekim tarafından hayvanlar için bir aşı kartı oluşturulur ve her ay düzenli olarak aşıları yapılır. Koyunlara yapılan aşılar şunlardır;

• Ocak ayı: SEPTİSEMİ AŞISI
• Şubat ayı: ENTEROTOKSEMİ (Mera) AŞISI
• Mart: Şap ve Ektima aşısı,
• Nisan: Keçi ciğer aşısı ve agalaksi aşıları,
• Mayıs: İç ve dış paraziter aşıları,
• Haziran: Pseudeotübercüloz aşısı,
• Ağustos: Çiçek ve topallık aşısı,
• Eylül ayı: Koyun keçi şap aşıları, Keçi veba aşısı,
• Ekim: Çelertme ve iç parazit aşısı,
• Kasım: Agalaksi süt kesen aşısı,
• Aralık: Septisemi aşısı

Küçükbaş hayvanlar Haziran veya Mayıs ayında kırkılır. Kırkım tarihinde bir gün önce hayvanlar aç bırakılır. Ortalama bir koyun 2 kg. civarında yün verecektir. Merinos adı verilen koyunun yapağı oranı diğer cinslere göre daha fazladır.

Koyun sayısına göre her yıl ortalama 500 kg. civarında gübre üretirler. Yaz aylarında koyunlar otlaklarda oldukları için gübre verimi fazla olmaz. Koyun gübresi tarımsal alanlarla en çok kullanılan doğal gübre çeşididir.

Ayrıca gerekli olan finansmanı sağlamak adına 7 sene vadeli hayvan kredisi bağlantısından detaylı bilgi alabilirsiniz.

100 Koyundan Oluşan Sürünün Kurulması

100 koyun satın alınarak başlanan bir küçükbaş hayvan çiftliği için 4 adet koç almak gerekecektir.  Koyunların 1 buçuk ve 2 yaş aralığında olmalısı önerilir. Her yıl doğan dişi kuzulardan bir kısmı damızlık olarak ayrılmalıdır.

Otlak için çiftlik bölgeleri tespit edilmeli ve hayvanların yaz aylarında otlama planı yapılmalıdır. 100 koyun için mümkün olduğunca büyük bir arazi tespit edilmelidir.

100 koyunun barınacağı ve eğer hedef 200-300 koyun ise bu kadar koyunun kalabileceği bir kapalı ağıl inşa edilmelidir. Var olan ahıra bölümler eklenerek büyütülmelidir.

Eğer çiftçimiz 200 koyun kapasiteli bir çiftlik kurmak istiyorsa, damızlık dişi hayvan sayısını bu orana göre hesaplamalı ve az sayıda koyun satmalıdır. Kuzulamaların bahar aylarına denk gelmesi sağlanmalıdır.

Otlak bölgelere veterinerlerce tavsiye edilen tuz taşları koyulmalı, hayvanların tuz ihtiyaçları karşılanmalıdır.

Otlama döneminin sonlarına doğru, hayvanların mera otundan ağıl besisine geçişleri kontrollü olarak ve yavaş yavaş yapılmalıdır.

Hasta olan hayvanlar sürüden uzaklaştırılarak, hastalığın diğer hayvanlara da bulaşması engellenmelidir. Eğer sürüye yeni hayvan alınacak ise, bu hayvanlar 15-20 gün ayrı bir bölümde sağlık açısından gözlemlenmeli daha sonra sürüye katılmalıdır.

Sürüde birlik ve bütünlük kontrol edilmeli sürüden ayrılan ve uzakta kalan hayvanların kontrolü sağlanmalıdır.

Hayvanların kiloları ve beslenmeye karşılık verip vermedikleri tartılarak kontrol edilmelidir.

Küçükbaş Hayvancılık İçin Banka Kredileri

Sermayesi olmayan çiftçilerimize tüm BBDK kayıtlı bankalar tarımsal krediler vermektedir. Ancak Türkiye’de en uygun hayvan kredisi Ziraat Bankası vermektedir. Bu kapsamda krediyle bu işe girecek vatandaşa Ziraat Bankasını önermekteyiz. Yıllık küçükbaş hayvan kredisi faiz oranı %5 civarında olup, bu da aylık %0,41 oranına gelmektedir. En düşük faiz oranı budur. Ödeme periyotları ise başvuru sahibinin KKB notuna ve ipotek gösterebileceği arazi ve mal varlığına göre değişiklik gösterebilir.  Ziraat Bankası hayvancılık kredisi geri ödeme planı linkinden daha önce oluşturulan bir finans planını görüntüleyebilirsiniz.

Devlet Hayvancılık Destekleri

Tarım ve Orman Bakanlığı her yıl koyun ve keçi yetiştirmek isteyenlere 30 bin lira hibe vermektedir. Bununla birlikte Kırsal Kalkınma Destekleri adı verilen TKDK kurumunca küçükbaş ve büyükbaş hayvancılığa çeşitli hibe yatırım destekleri verilmektedir. TKDK Kırsal Kalkınma IPARD Hibe Destekleri isimli içerikten detaylı bilgi alabilirsiniz.

Eğer koyun ve keçi yetiştiriciliği hakkı ile yapılırsa, karlıdır ve iyi para kazandırır. Besicilik hakkında bilgi sahibi olmadan fizibilite raporu hazırlamadan örnek projeleri incelemeden bu işe kalkışmayın. Maliyetinizi iyi hesaplayın. Geride kötü günler için mutlaka bir miktar paranız olsun. 50 bin lira kredi çekip, hepsinle koyun alırsanız, yakın zamanda hayvanları satarsınız. Allah emeğinin çalışanın karşılığını her zaman nasip eder. Hayırlı işler dileğimizle..